Buurlanden DRCongo in hoge staat van paraatheid na 30 eboladoden

Sinds het begin van de uitbraak eind augustus zijn er volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in de DRC al 48 gevallen gemeld en zijn 31 mensen overleden in de zuidwestelijke provincie Kasai.

De ziekte blijft momenteel lokaal beperkt tot deze afgelegen provincie, maar de WHO werkt nauw samen met de buurlanden om ervoor te zorgen dat zij klaar staan om een eventuele overdracht van het virus snel op te sporen en controlemaatregelen te nemen.

Angola, dat grenst aan de provincie Kasai, heeft de hoogste prioriteit omdat het risico op verspreiding naar dat land als hoog wordt ingeschat. Ook Rwanda, Burundi, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Congo, Zuid-Soedan, Oeganda, Tanzania en Zambia worden beschouwd als landen met een risico, al is dat eerder “matig”.

Klaar om te reageren

Charles Njuguna, regionaal adviseur bij WHO Afrika, zegt dat alle ministeries van Volksgezondheid klaar staan om hun mate van “paraatheid” te beoordelen, responsplannen aan te scherpen en prioriteiten vast te leggen.

‘Zeven van hen hebben het hele proces al voltooid. We volgen de andere landen op’, zei hij vorige week tijdens een persconferentie. Hij noemde het niveau waarop ze klaar staan om snel te reageren momenteel eerder “matig”.

De belangrijkste prioriteit ligt volgens Njuguna bij de grensovergangen, met name de grens tussen Angola en de DRC. ‘We weten allemaal dat ziekten geen toestemming nodig hebben om grenzen over te steken, ze hebben geen visa nodig. Daarom werken we samen met Angola om de capaciteit aan de grensovergangen te vergroten.’

Ook de Internationale Organisatie voor Migratie is lokaal aanwezig om het verkeer van mensen tussen de getroffen gebieden te monitoren.

Vaccinatiecampagne

Een belangrijke inspanning om de uitbraak in te dammen is een vaccinatiecampagne in de getroffen gezondheidszone in DRC. Sinds 14 september hebben al minstens zeshonderd mensen het Ervebo-vaccin gekregen.

Groepen die het grootste risico lopen op infectie, zoals eerstelijnsgezondheidswerkers en mensen die in contact zijn geweest met besmette personen, zijn de prioritaire doelgroepen voor vaccinatie. De Congolese gezondheidsautoriteiten, de WHO en Unicef coördineren de vaccinatiecampagne.

In het getroffen gebied is een behandelcentrum opgezet waar ongeveer vijftig deskundigen samenwerken met de Congolese responsteams, en ook het Afrikaans Centrum voor Ziektebestrijding en -preventie (Africa CDC) heeft een veldteam gemobiliseerd .

‘Dit team zal samen met de regering vertegenwoordigers rekruteren en opleiden om tijdens huisbezoeken verdachte gevallen op te sporen, te registreren en op te volgen’, zegt Justus Nsio Mbeta, epidemioloog bij Africa CDC.

Vertrouwen winnen

Volgens de gezondheidsautoriteiten is het vooral essentieel om het vertrouwen van het publiek te winnen en met lokale gemeenschappen te communiceren om de angst weg te nemen.

Een van de uitdagingen is volgens Mbeta dat mensen bang zijn om ontdekt te worden dat ze in contact zijn geweest met een besmet persoon. ‘Er is sterke weerstand en terughoudendheid vanuit de gemeenschap om als zo’n 'contactpersoon' te worden geregistreerd’, zegt hij. ‘De zieken zullen zich eerder verstoppen in de gemeenschap.’

Daarom zullen teams van huis tot huis gaan om mensen gerust te stellen en advies te geven over wat ze moeten doen als iemand besmet is of klinische symptomen van ebola vertoont.

Geen reden tot paniek

Volgens de WHO is de opvolging van de contacten van bevestigde gevallen sterk verbeterd in de afgelopen veertien dagen: van 19 % twee weken geleden tot meer dan 90 % nu. Momenteel zouden bijna 950 contacten van nabij opgevolgd worden.

‘In het begin, toen het onderzoek nog gaande was, werd er paniek onder de bevolking gemeld, maar nadat we bevestiging hadden gekregen dat het om ebola ging, de nodige maatregelen konden nemen, en onze betrokkenheid aan de bevolking konden tonen, is de paniek afgenomen’, aldus Otim Patrick Ramadan, programmamanager voor noodhulp bij de WHO.

Hij trok ook zelf op pad om de lokale bevolking gerust te stellen en hen uit te leggen dat er geen reden is om bang te zijn of in paniek te raken. ‘De epidemie kan snel onder controle worden gebracht als alle aanbevolen maatregelen worden opgevolgd.’

Deze omvatten onder meer het drie weken lang onder observatie plaatsen van de contacten van besmette personen, naast vaccinatie van personen die als risicovol worden beschouwd, zegt hij.

‘Zieke personen moeten snel worden gemeld en naar een gezondheidscentrum worden gebracht, zodat zij de mensen met wie zij onder hetzelfde dak wonen niet blootstellen aan besmetting. Elk sterfgeval dient ook te worden gemeld, en mensen mogen niet deelnemen aan gevaarlijke begrafenissen.’

Zaïre-stam

De eerste patiënt binnen deze huidige uitbraak was een 34-jarige zwangere vrouw, die op 20 augustus werd opgenomen in het Bulape General Hospital met symptomen van koorts, braken en bloedingen.

Het Nationaal Instituut voor Biomedisch Onderzoek in de hoofdstad Kinshasa bevestigde dat het om ebola ging, meer specifiek de 'Zaïre-stam', die effectief kan worden voorkomen met het Ervebo-vaccin.

Deskundigen zeggen dat het sequencen van het virus en de snelle identificatie van de stam cruciaal waren om meteen op de uitbraak te kunnen reageren. Volgens de WHO heeft de Internationale Coördinatiegroep voor Vaccinvoorziening de verzending van ongeveer 45.000 extra doses naar de DRC ook snel goedgekeurd.

‘Maar voortdurende waakzaamheid blijft van cruciaal belang’, zegt Yap Boum, plaatsvervangend hoofd van het team incidenten bij Africa CDC. ‘De ebola-uitbraak in Kasai blijft een grote bedreiging voor de gezondheidszorg, ook al zijn de behandelings- en vaccinatiemogelijkheden verbeterd.’

Dit artikel is eerder verschenen bij IPS-partner Sci.Dev