‘Het plan voor het nieuwe Midden-Oosten ontvouwt zich in Iran, Israël is de manager’

Is het uiteindelijke doel de omverwerping van de Iraanse regering?

Ahmad al-Ahmad: ‘Ik denk het niet. We moeten verder kijken dan de ‘‘fog of war’’. De echte vraag is: staan we aan het begin van een lange oorlog in het Midden-Oosten of eerder aan het einde van een zorgvuldig gechoreografeerde transformatie?’

‘Hoewel de situatie zorgwekkend lijkt, denk ik niet dat de rechtstreekse oorlog met Iran lang zal duren. Het doel was niet om de Iraanse regering omver te werpen, maar om Iran met gerichte aanvallen zo ver terug te duwen dat het land tientallen jaren nodig heeft om terug te komen tot waar het stond.’

‘De VS voerden een paar zware, goed geplande aanvallen uit. Waarschijnlijk willen ze nu een diplomatieke inspanning op gang trekken. Wat er nu gebeurt, is geen totale chaos maar een herschikking van de machtsverhoudingen. De chaos wordt zo veel mogelijk beheerst via strategie en later diplomatie.’

Waarom zien we geen economische ingrepen van Iran? Iran controleert de Straat van Hormuz. Langs daar passeert zo’n 35% van alle aardolie die per tanker wordt vervoerd. Alle olie afkomstig uit Iran, Irak, Koeweit en Saudi-Arabië zou kunnen worden geblokkeerd.

Ahmad al-Ahmad: ‘Iran heeft daar al mee gedreigd. Het wil tonen dat het die macht heeft. Anderzijds weet het dat de Golfstaten zich dan militair zouden aansluiten bij de Verenigde Staten. De dagen van de ayatollahs zouden dan weleens geteld kunnen zijn. Ze zullen het houden bij aanvallen op Israël en Amerikaanse bases, en aanvallen door hun proxy-groepen. De Houthi’s zouden bijvoorbeeld schepen kunnen aanvallen.’

‘Ook in Irak zijn de pro-Iraanse proxy-groepen nog niet uitgeteld. Zij zouden daar nog Amerikaanse doelen kunnen aanvallen. De VS zouden in Irak dan niet alleen op luchtaanvallen rekenen, maar ook op militaire versterking op de grond. Op dat punt zou Syrië in beeld komen.'

Syrië: stabiele bevoorradingsroute voor oorlog tegen Iran

Even leek het alsof Syriërs samen aan akkoorden werkten, voor en door Syriërs, zonder inmenging van buitenaf. Maar nu zijn er aanwijzingen dat de grootmachten Syrië willen inzetten in hun volgende oorlog?

Ahmad al-Ahmad: ‘Een mogelijk scenario is dat de Syrische interim-president Ahmed al-Sharaa zijn militie Hayat Tahrir al-Sham (HTS) inzet om de anti-Iraanse groepen in Irak te helpen, terwijl de VS en Israël luchtaanvallen uitvoeren.'

'Al-Sharaa beschikt nu immers over twee legers: één met buitenlandse jihadisten, en één met Syriërs die nu deel uitmaken van het nationale Syrische leger. De druk op al-Sharaa verhoogt om die buitenlandse strijders weg te sturen. Dat ze naar Irak gestuurd zouden worden, zou hem dus goed uitkomen.’

In 2003 gingen jihadisten vanuit Syrië nog naar Irak om tégen de Amerikanen te vechten, nadat Bashar al-Assad ze had vrijgelaten uit Syrische gevangenissen. Nu zou de nieuwe Syrische president ze als ‘grondtroepen’ van een Amerikaans-Israëlische operatie naar Irak sturen?

Ahmad al-Ahmad: ‘Het lijkt vreemd, maar deze jihadisten hebben hun eigen strijd tegen Iran. In Syrië hebben ze jarenlang gevochten tegen pro-Iraanse milities en het Assad-regime, dat werd gesteund door Iran. Ze zouden graag met hen afrekenen voor het leed dat Iran in Syrië heeft veroorzaakt.’ 

‘Bovendien hebben velen van hen nog altijd jihadistische overtuigingen. Zij geloven nog steeds in de apocalyptische Hadith-voorspellingen (overleveringen van wat de profeet Mohammed zou hebben gezegd of gedaan, red.) van een grote eindstrijd.’

‘Om Syrië te stabiliseren, speelt al-Sharaa de rol van pragmatische en verzoenende leider. Maar om tegen de sjiitische milities van Iran te vechten zal de jihadist in hem naar boven komen.’

Was de val van Assad deel van ‘het plan’: een stabiel Syrië in het anti-Irankamp als voorbereiding op de aanval op Iran?

Ahmad al-Ahmad: ‘De opeenvolging van gebeurtenissen lijkt op een plan van de VS en Israël: eerst werd Hezbollah verzwakt, daarna werd het Assad-regime vervangen door een leider die uitgesproken anti-Iran is. Vervolgens werd Syrië gestabiliseerd, onder meer via een akkoord met de Koerden en aanvallen op Assad-getrouwen aan de kust. Zo kan het land dienen als veilig bruggenhoofd voor een mogelijke oorlog tegen Iran in Irak, met doorgang voor strijders, wapens en trainingen.’

Het mag dan wel als een uitgekiend plan klinken, waarom ging Rusland daar in december 2024 zo makkelijk in mee? Waarom verdedigde Moskou het Assad-regime plots niet meer?

Ahmad al-Ahmad: ‘Simpel gezegd: alles wijst op een ‘‘big deal’’ tussen Rusland en de VS. Trump zou Oekraïne opofferen in ruil voor vrij spel in Syrië, en tegen Iran. Het klinkt onwaarschijnlijk en er is geen bewijs voor, maar volgens mij wijzen ontwikkelingen in verleden én toekomst in die richting.’

Koerden: geïntegreerd in Syrië, en naar Iran gestuurd

U sprak over het akkoord met de Koerden in Syrië. Er wordt zelfs gepraat over de erkenning van eigen Koerdisch onderwijs. Dat is historisch, zeker omdat de Koerdische cultuur in Syrië altijd werd onderdrukt.

Ahmad al-Ahmad: ‘De Koerdisch geleide Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) en de nieuwe Syrische regering zullen steeds nauwer samenwerken. Dat is nodig om Syrië te stabiliseren en alles te controleren. Vergeet niet: al-Sharaa benoemde een Koerd tot minister van Onderwijs. En ook in Aleppo was er al een akkoord.’

‘Maar de SDF zullen hun strijdkrachten moeten integreren in het nationale leger. Gebeurt dat niet, dan volgt er oorlog. Niet direct tussen het Syrische leger en de SDF, maar tussen Arabische stammen en de SDF. De regering zou dan heimelijk Arabische stammen kunnen bewapenen om het conflict aan te gaan. Arabieren die nu nog bij de SDF horen, zouden zich dan bij de regering van al-Sharaa voegen. Dat scenario wordt hopelijk vermeden.’

Een andere historische gebeurtenis was de aankondiging van Abdallah Öcalan om de Turks-Koerdische PKK in Turkije te ontbinden, na 30 jaar strijd. Wat denkt u daarvan?

Ahmad al-Ahmad: ‘Na de militaire aanval op Iran en tijdens de diplomatieke druk die daarop volgt, krijgen de Iraniërs misschien opnieuw de kans om te protesteren tegen hun verzwakte regering. In die situatie zouden de Koerden een grotere rol kunnen gaan spelen.'

'Ik zie al signalen dat sommige PKK-strijders die in Syrië en Turkije vochten, en hun wapens nog hebben, naar West-Iran zouden trekken om daar de Koerdische beweging te steunen. In Irak zou de Koerdische Peshmerga dan weer richting Mosul en Kirkuk kunnen oprukken, om meer olievelden onder controle te krijgen.’

Palestina: gekoloniseerd door Israël

Over naar de olifant in de kamer. Probeert Israël tijd te winnen om de kolonisatie van Palestina te voltooien, door akkoorden te sluiten met Arabische landen en verzet vanuit Iran stil te leggen? Is de hele genocide in Gaza dan slechts één bladzijde in dit grotere verhaal?

Ahmad al-Ahmad: ‘Dat zou goed kunnen. Israël kan zich nu echt profileren als dé militaire grootmacht van de regio, met een voorsprong op technologisch vlak die misschien wel twintig jaar standhoudt. Iran zal tijd nodig hebben om daarvan te herstellen, terwijl Israël intussen de kolonisatie van Palestina ongestoord kan voortzetten.’

‘Egypte zal uiteindelijk buigen onder de druk om miljoenen Gazanen op te nemen in de Sinaï. Saudi-Arabië zou in de Sinaï de bouw van een nieuwe stad financieren, een idee dat ik al sinds 2017 zie circuleren. Nu Gaza zelf grotendeels verwoest is, zullen ze dit voorstellen als een kwestie van ‘‘waardigheid’’ voor de Palestijnen, en de Golfstaten zullen zich profileren als hun ‘‘redders’’.’

‘Hamas stelt nauwelijks nog iets voor. Mocht het toch bevoorrading krijgen vanuit Egypte, dan zou Israël achter de schermen proberen president al-Sisi ten val te brengen om die aanvoer te stoppen.’

China en Rusland: economische kansen

Iran staat steeds meer alleen. Kunnen China en Rusland heimelijke steun verlenen? Niet om Iran te redden, maar om een nakende Amerikaanse dominantie in het Midden-Oosten te voorkomen?

Ahmad al-Ahmad: ‘In woorden veroordelen ze de Israëlisch-Amerikaanse operatie en benadrukken ze dat de Iraniërs zélf moeten beslissen over hun regering. Ze prijzen de heldhaftige strijd van Iran tegen de ‘‘Amerikaanse imperialisten’’. Maar militair doen ze weinig. In plaats daarvan kiezen ze voor economische invloed: waar de VS nauwelijks investeren in Iran, kunnen China en Rusland hun kans grijpen om financieel terrein te winnen in Iran.’

Golfstaten: centrum van ‘diplomatie’

Waar gaat dit naartoe? Wat kan diplomatie nog betekenen?

Ahmad al-Ahmad: ‘Niet veel om een evenwichtig akkoord te bereiken, wel als verlengstuk van oorlog. President Trump wil Iran verzwakken, zonder dat het hele Midden-Oosten in chaos belandt. Na het geweld kan een diplomatiek initiatief beginnen, onder leiding van de Saudische kroonprins Mohammed bin Salman en de Qatarese emir Tamim bin Hamad al-Thani. Vooral de Qatarese emir is belangrijk, omdat hij invloed heeft op Hamas en Turkije, én Iran goed kent.’

‘Trump wil geen open oorlog tussen de Golfstaten en Iran, maar Iran wel onder Golfinvloed brengen. Qatar zou Iran hulp bij wederopbouw kunnen aanbieden in ruil voor minder Iraanse inmenging in regionale politiek. Zo kunnen de Golfstaten Iran, hun grootste bedreiging, verzwakken, zonder echt oorlog te voeren.’

‘Verschillende landen zullen zich met dit diplomatieke spel willen bemoeien, maar de VS en Israël willen dat het echte overleg alleen via de Golfstaten verloopt. Het gaat uiteindelijk om het vormgeven van de regio na de oorlog, op een manier die past binnen de plannen van Washington en Tel Aviv.’

Europese Unie: recht en diplomatie opgeofferd

De EU probeert een diplomatieke rol te spelen, ook al is het niet duidelijk wie namens de EU spreekt. De Duitse Bondskanselier Merz verzwakte de diplomatieke positie van de EU zelfs door de Israëlische agressie te prijzen als ‘het vuile werk voor ons allen’. De Europeanen speelden nochtans een belangrijke rol bij het sluiten van het Iran-akkoord in 2015, dat Trump drie jaar later zou opblazen. Zou het kunnen dat de EU Trump en Israël nu wél de ruimte wil geven om af te rekenen met Iran?

Ahmad al-Ahmad: ‘De EU zit op één lijn met Israël en de VS. De NAVO zal het nieuwe Midden-Oosten militair domineren. Landen als Duitsland en Frankrijk mikken op olie van de Golfstaten om hun afhankelijkheid van Russische energie af te bouwen. Europa wil een veilige corridor in het Midden-Oosten om Qatarees gas via Syrië en Turkije naar Europa te leiden. Vanuit economisch oogpunt draait alles om stabiele toevoer: gas en olie uit de Golf, via een pijplijn, zonder die lastige Assad, Rusland of Hezbollah.’

Het agressieve Israël van Netanyahu lijkt de voorhoede. Misschien is dat de reden waarom de EU zo zwak reageert op de genocide in Gaza? Mensenrechten en het internationaal oorlogsrecht worden opgeofferd aan de grote geopolitieke strategie?

Ahmad al-Ahmad: ‘Mensenrechten en internationaal recht bestaan niet meer. In tijden van historische kansen verdwijnen ze naar de achtergrond en zijn ze hooguit een voetnoot. Met militaire agressie wordt vastberaden ingezet op een finale doorbraak, om het Midden-Oosten voor generaties te hertekenen. En vraag je het aan veel Syriërs, dan verkiezen ze controle door de VS nog altijd boven de invloed van Rusland of Iran.’