Kleinschalige Afrikaanse visserij: 37 miljoen ton voedsel, maar dat krijgt nauwelijks aandacht

Uit de studie blijkt dat de kleine binnenvisserij in Afrika meer bijdraagt aan het dieet van de bevolking dan welke andere regio ook. De sector voedt 146 miljoen mensen en voorziet in bijna een derde van hun behoefte aan micronutriënten.

Nochtans hebben veel van deze vissers geen stem en mist het hen aan formele rechten om hun bronnen te beheren.

Beleid

Voor de analyse namen onderzoekers de zogeheten 'kleinschalige' visserij in 25 landen in Noord-, West-, Oost- en Zuidelijk Afrika onder de loep.

Ze ontdekten dat deze sector van kleine zee- en binnenvisserijen, na Azië, de grootste bron van inkomsten zijn voor ongeveer 60 miljoen mensen in de hele wereld. In Afrika biedt de sector ook rechtstreeks werk aan meer dan twee miljoen vrouwen.

Maar als het beleid de sector blijft negeren, kan dat de wereldwijde ontwikkelingsdoelen (sdg’s) in het gedrang brengen, waarschuwen de auteurs. ‘De sdg’s halen zal in veel landen niet lukken als er geen duurzame toekomst wordt uitgestippeld voor kleinschalige vissers als belangrijke pionnen in ons voedselsysteem.’

Internationaal falen

‘Internationaal falen om de bijdragen van kleinschalige vissers beter te erkennen en op te nemen in het beleid voor duurzame ontwikkeling heeft gevolgen’, zegt Xavier Basurto, marien bioloog aan de Universiteit van Stanford.

Hij denkt dat de gevolgen niet enkel voelbaar zullen zijn voor de vissers zelf, ook hun gemeenschappen en de consumenten van vis ‘over de internationale grenzen heen’, zullen dat voelen.

Volgens Basurto ontbreekt het nu nog aan uitgebreide data die deze sociaaleconomische bijdragen van vissers meten, inclusief hun waarde voor de algehele voedselzekerheid.

Impact van kleinschalige vissers

De onderzoekers hebben in de analyse samen met een ruime groep experts schattingen gemaakt over de impact van de kleine visserij op onder meer de aanvoer van micronutriënten, werkgelegenheid, economische waarde en toegangsrechten.

Ze ontdekten dat kleinschalige vissers wereldwijd ongeveer 37 miljoen ton (40 procent) van de wereldwijde visvangst leveren. Hun aanvoer (in de 58 onderzochte landen) is goed voor bijna 80 miljard US dollar.

Verder geeft de sector werk aan bijna 21 miljoen vrouwen wereldwijd, naast 24 miljoen onbetaalde en informele jobs voor vrouwen in onder andere de visverwerking. ‘Een belangrijke vaststelling is dat meer vrouwen informeel actief zijn in kleinschalige visserijactiviteiten dan dat ze commercieel tewerkgesteld zijn’, aldus het onderzoek.

Schril contrast

Maar die grote bijdrage staat in schril contrast tot de aandacht die de sector genereert in het ontwikkelingsbeleid. Zo heeft ongeveer tweederde van de kleinschalige vissers in 51 landen geen formeel erkende rechten om deel te nemen aan beheer- en besluitvorming.

‘Het gebrek aan rechten om toegang te krijgen tot hulpbronnen en ze te oogsten en te beheren, bedreigt het voortbestaan van de cultuur, de levenswijze en de ecologische duurzaamheid van vissers, vooral in inheemse gemeenschappen’, stelt de studie.

De onderzoekers roepen dan ook op tot beleid dat zich richt op de meervoudige bijdragen van de kleine vissers.

‘De analyse laat er geen twijfel over bestaan dat niets doen niet langer gerechtvaardigd is’, zegt Basurto. ‘Veel landen zullen meer aandacht moeten besteden aan de kleinschalige visserij, en zorgen voor een veel beter beheer ervan’, zegt hij.

Bryson Nkhoma, onderzoeker van voedselsystemen en hoogleraar Milieu- en landbouwgeschiedenis aan de Universiteit van Mzuzu in Malawi treedt hem hierin bij: ‘We hebben deze kleinschalige visserssector zeker nodig want het belang ervan beperkt zich niet tot een enkele sdg.’

Volgens Nkhoma zijn de bevindingen ‘een serieuze wake-up call’ voor de makers van ontwikkelingsbeleid. ‘Kleinschalige visserij draagt immers bij aan verschillende van de cruciale ontwikkelingsdoelen, denk maar aan armoedebestrijding, geen honger, goede gezondheid en welzijn, gendergelijkheid en ecologische duurzaamheid.’

Dit artikel is eerder verschenen bij IPS-partner SciDev