Toenemende irrigatie in de landbouw breekt ons zuur op

De wereldbevolking is enorm gegroeid, en dus ook de vraag naar voedsel. Wereldwijd is de oppervlakte land die wordt geïrrigeerd daardoor verzesvoudigd tegenover 1990.

Dat heeft niet alleen gevolgen voor de watervoorraden, maar ook voor de volksgezondheid, stellen de VUB en de Technische Hogeschool ETH Zürich in verschillende studies in Nature.

Een eerste studie in Nature Communications legt de link tussen de toenemende en extreme hitte tussen 1901 en 2014. Met behulp van geavanceerde klimaat­modellen tonen de onderzoekers dat irrigatie weliswaar de frequentie van extreem hoge luchttemperaturen (“droge hitte”) in sterk geïrrigeerde regio’s vermindert, maar dat het tegelijk de luchtvochtigheid verhoogt.

‘Voor mensen is vochtige hitte gevaarlijker dan droge hitte’, legt Yi Yao van ETH Zürich uit. ‘Bij dezelfde temperatuur bepaalt de luchtvochtigheid in sterke mate hoe goed mensen met hittestress kunnen omgaan. We tonen aan dat irrigatie in sommige regio’s de vochtige-hittestress juist heeft verergerd, wat miljoenen mensen in gevaar kan brengen.’

Broeikasgassen

Een tweede studie in hetzelfde tijdschrift toont hoe toekomstige uitstoot van broeikasgassen en irrigatie de risico’s op droge en vochtige hitte deze eeuw zullen beïnvloeden. ‘De projecties laten zien dat mensen jaarlijks veel meer uren extreem vochtige hitte zullen ervaren – in sommige tropische regio’s zelfs meer dan duizend extra uren per jaar vergeleken met het verleden. Aan zulke omstandigheden aanpassen zal uiterst moeilijk zijn’, waarschuwt VUB-klimaatwetenschapper Wim Thiery.

Een derde studie, in Nature Water, brengt in kaart hoe irrigatie de voorraad aan zoet water heeft beïnvloed.

‘Met zeven geavanceerde klimaat­modellen ontdekten we dat de irrigatie-uitbreiding sinds 1901 het waterverlies op het land sterk heeft vergroot door meer verdamping, zonder dat dit werd gecompenseerd door extra neerslag’, zegt Yao.

Dat betekent dat er door de snel uitbreidende irrigatie meer water verdwijnt dan er via regen terugkeert. Die onbalans heeft geleid tot aanzienlijke regionale waterverliezen, vooral in zogeheten hotspots van landbouwirrigatie, met name Zuid-Azië en Centraal- en Noord-Amerika.

Oplossingen

De wetenschappers zien de drie onderzoeken als alarmerend: zowel irrigatie als de klimaatverandering putten bodems, rivieren en grondwater uit, met grote gevolgen voor de toekomstige watervoorziening. Maar er zijn ook oplossingen, zoals efficiënter irrigeren of overschakelen op gewassen die minder water nodig hebben.

‘Belangrijke irrigatieregio's bevinden zich al op een onhoudbaar pad. Er is dringend behoefte aan waterbesparende technologieën, zoals druppel- of sprinklersystemen, en aan de overstap naar gewassen die minder water vergen, om verdere uitputting van cruciale zoetwatervoorraden te voorkomen’, zegt Thiery.