“‘‘Tegen de oorlogsretoriek van Navo-baas Mark Rutte zeg ik: “Zonder mij!”’’

Een paar dagen geleden overhandigde Pax Christi mij en de Vlaamse Kapucijnen de titel van Ambassadeur voor de Vrede. Precies op de dag dat de nieuwe NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte zijn oorlogsalarm richtte aan de miljoenen burgers van de NAVO-lidstaten.

Terwijl sociale zekerheid en internationale solidariteit onder druk staan, vraagt Rutte om meer te investeren in de Europese oorlogsindustrie. Elk land dat zoals België geen 2% van het BNP in defensie investeert, wordt terechtgewezen. Desnoods wordt gedreigd met een sanctie van de Amerikaanse Goliath.

Burgers die niet met oorlogspropaganda meeheulen worden vandaag als een stoet van dwazen bestempeld. Dat in deze complexe wereld dagelijks gewonden, doden ons tv-scherm vullen, dat de grootmachten geleid worden door megalomane ego’s, waarvan de expansionistische Poetin zijn jonge generaties in de loopgraven van Oekraïne laat creperen, is allesbehalve aanmoedigend voor de komende generaties. Maar de geschiedenis leert dat elke dictator ooit verdwijnt en/of veroordeeld wordt voor het Internationaal Gerechtshof. En dat oorlog altijd eens moét stoppen.

Het klopt dat we ‘onze waarden’ moeten verdedigen. Wij, die zo graag waarden uitdragen zonder ze zelf na te leven. Maar over welke waarden hebben we het dan?

Ben ik zo verdwaasd als ik bedenkingen heb bij de evolutie van de wapenproductie sinds de recente oorlogen in Oekraïne en het Midden-Oosten? Volgens het Zweeds Vredesonderzoeksinstituut SIPRI had die in 2023 een waarde van 2443 miljard dollar, een stijging van 4,2% ten opzichte van 2022. Met dit bedrag kan je dus minstens één miljard mensen, wereldwijd de meest kansarmen, een maandelijks basinkomen of startkapitaal geven van een dikke 1500 dollar per persoon.   

Ik ben als oorlogschirurg een vredesmilitant. Ik koester in het diepste van mezelf een afkeer voor elk type wapen. Ik plaats dialoog en diplomatie ver boven defensie. Vrede nastreven is geen passieve job, maar een actief engagement naar de actieve geweldloosheid van Mahatma Gandhi.

Vrede start eerst in onszelf, uit zich in een familiaal en maatschappelijk verband en kan zich toepassen in preventie en behandeling van grote internationale conflicten. Daar bestaan praktische ateliers over die vanaf de prille jeugd in scholen en werkplaatsen zouden moeten onderricht worden.

Daar hebben politici helaas weinig kaas van gegeten. Vredesdialoog is een politieke strategie én een spirituele zoektocht.

Welke waarden?

Het klopt dat we ‘onze waarden’ moeten verdedigen. Wij, die zo graag waarden uitdragen zonder ze zelf na te leven. Maar over welke waarden hebben we het dan?

Voor mij zijn dat er twee: ‘verantwoordelijkheid’ en ‘rechtvaardigheid’, gedragen door wederzijds respect.

Politieke leiders en opiniemakers zijn verantwoordelijk voor hun burgers die ze veel bloed en tranen kunnen besparen door met een vijand rond de tafel te gaan zitten. Door elkaars argumenten te beluisteren en de eigen standpunten te milderen om tot een gegronde dialoog te komen.

Zij die bewapenen en bommen gooien, moeten beseffen dat een oorlog nooit rechtvaardig is, wat kerkvader Augustinus in de 4^de eeuw na Christus ook mocht beweren. Zelfverdediging mondt altijd uit in eenzelfde bloeddorstig scenario, uitgelokt door de aanvaller.

Vrede onderhandelen is een plicht en een recht. De plicht om eenvoudige mensen niet de dood in te jagen of te verwonden. Het recht om geweldloosheid te verkiezen boven geweld, oorlogsrecht om te zetten tot vredesplicht. 

Laten we opnieuw massaal voor vrede betogen en naar het NAVO-hoofdkwartier trekken. We zouden via sociale media een oproep tot dialoog kunnen lanceren gericht aan Russische en Oekraïense burgers, om druk uit te oefenen op hun leiders zodat ze diplomatiek zouden onderhandelen in plaats van met de wapens te kletteren. 

Aan de oorlogsmodus van de NAVO-secretaris- generaal antwoord ik: ‘ZONDER MIJ, without me…’