“‘‘Beperk de werkloosheid en niet de uitkering’ ’

Wie niet werkt, krijgt geen uitkering, dat is tegenwoordig de teneur. Draai het echter om en geef mensen een job. Wie de regeerakkoorden samen legt, vindt van beide een beetje terug. De uitkering stopt dan wel na twee jaar, maar de VDAB zal in Vlaanderen aan elke werkzoekende een ‘ultiem jobaanbod’ doen. Dat klinkt vreemd als je weet dat de VDAB 80 miljoen euro moet besparen. De werkzoekenden zelf in dienst nemen zal de VDAB dus niet doen.  

Wie dan wel? Volvo, voor hun nieuwe productielijn elektrische auto’s? Een aantal misschien ja, maar heb je al gezien in welke hoogtechnologische omgeving er daar gewerkt wordt? We spreken hier over 67.000 mensen die minstens twee jaar niet hebben gewerkt. Daarvan zijn er 33.000 kortgeschoold, 22.000 hebben volgens de VDAB een vorm van arbeidsbeperking. Met die ‘pleine forme’ waarin ze volgens federaal minister van Werk David Clairinval (MR) verkeren, valt het vanuit een arbeidsmarktperspectief dus nogal tegen. Eén plus één is hier helaas geen twee. Een intelligent persoon als Axel Ronse, de fractieleider van de NV-A in de Kamer, zou beter moeten weten. 

Let’s face it, een groot deel zal niet terecht kunnen bij werkgevers als Volvo of bij de gemiddelde Vlaamse KMO. De productiviteitseisen van die jobs liggen gewoon te hoog. Je kan het de werkgevers niet eens kwalijk nemen, de loonkost is bij de hoogste van Europa en dus moet een werknemer renderen. Ruimte voor persoonlijke begeleiding, voor een wat trager tempo, voor niet drie maar dertig keer herhalen van de werkinstructies is er niet.  

Geen job bij de Volvo dus. Een samenlevingsjob dan maar, de rebranding van de gemeenschapsdienst? Straten vegen en soep uitdelen in scholen om toch maar de uitkering en een aalmoes te behouden, als dat even mag van minister Clarinval? Nuttige taken, daar niet van, maar als ‘ultiem jobaanbod’ toch wat pover. De werkzoekende verdient toch beter. 

Laat de sociale economie vrij groeien, hervorm de VDAB en beperk de werkloosheid, niet enkel de uitkering.    

Wat dan wel? Eigenlijk moet je het niet ver zoeken. In Vlaanderen hebben we een van de beste en meest effectieve sociale economie-sectoren van Europa. Al decennialang zit daar opgebouwde expertise in het tewerkstellen van personen die langdurig werkzoekend zijn. Je kent ze als de kringloopwinkels waar je altijd wel unieke spullen vindt, als fietspunten die de blauwe deelfietsen onderhouden, als sociale buurtrestaurants waar rijk en arm terecht kunnen voor een gezonde maaltijd, als betrouwbare en kostenefficiënte onderaannemers van het beetje industrie dat Vlaanderen nog rijk is. En zo kan ik nog wel even doorgaan.  

In het jargon gaat het om maatwerkbedrijven en sociale tewerkstellingsondernemingen. Hun kerntaak is nu toch wel exact waar de overheden naar op zoek zijn: het aanbieden van zinvolle jobs aan elke persoon, hoe ver de afstand van de arbeidsmarkt ook is. Match made in heaven en probleem opgelost? 

Helaas nee. Er zijn twee problemen.  

Eén, de sociale economie mag niet groeien. Er is een beperkt quotum aan personen waarvoor Vlaanderen subsidies wil geven. Als werken een recht is of zelfs een plicht, is dat toch een beetje raar. Het is alsof een ziekenhuis bedden, dokters en materiaal heeft, maar geen patiënten mag aannemen. We vragen al jaren om dit kunstmatig klein houden van de sociale economie te stoppen. Hulde aan de cd&v die dit opnam in haar partijprogramma. En dan nu actie.  

Tweede probleem, de VDAB. Het is de opdracht van de VDAB om de mensen die het nodig hebben, toe te leiden naar de sociale economie ondernemingen. De mensen zijn er, dat weten we uit de statistieken. De vacatures zijn er, dat horen we elke dag. Maar het stropt. Waarom? Het beleid heeft zo weinig vertrouwen gegeven aan de VDAB dat er een cultuur is ontstaan waar processen primeren op resultaten. De VDAB is een logge tanker tot de nok geladen met procedurele ballast. Het loopt voor geen meter en het ligt niet aan de mensen van de VDAB. Die willen niets liever dan dat hun organisatie transformeert in wendbare speedboten.  We hebben een beleidscultuur nodig die de VDAB vertrouwt in waar ze goed in is en waar ze voor is opgericht: mensen begeleiden naar een voor hen geschikte job.  

Ja maar, die sociale economie-organisaties krijgen toch wel subsidies? Dat valt niet te ontkennen. Subsidies die in de plaats komen van een uitkering. Subsidies die de koopkracht versterken. Subsidies waardoor er goederen en diensten kunnen worden aangeboden tegen betaalbare prijzen aan kwetsbare groepen. Subsidies die zorgen voor extra fiscale inkomsten. En, even zonder het telraam, subsidies die eigenwaarde geven, die mensen uit het isolement in een sociaal weefsel katapulteren, subsidies die mensen een toekomst geeft.  

Maatschappij, tel op de winst. Laat de sociale economie vrij groeien, hervorm de VDAB en beperk de werkloosheid, niet enkel de uitkering.