“‘‘Door de kosten van de klimaattransitie niet in rekening te brengen, draait de regering zichzelf een rad voor de ogen’’

De verwachtingen van de nieuwe federale regering zijn hooggespannen, de uitdagingen groot. Helaas is er één belangrijke uitdaging die niet of nauwelijks wordt aangepakt, namelijk de klimaattransitie – tenminste niet in haar basisakkoord. Een belangrijke job dus voor de vigerende minister, Jean-Luc Crucke (Les Engagés), om het verschil te maken. Die presenteert binnenkort zijn beleidsnota.

In het regeerakkoord poneert de nieuwe regering dat het ‘cruciaal is dat het nationale en internationale klimaatbeleid wordt afgestemd op de groeikansen van de eigen industrie’. Daarmee zet de regering de wereld op zijn kop. Alle business-as-usual’-scenario’s voorspellen sterk stijgende economische en maatschappelijke kosten en menselijke miserie als gevolg. Denk maar aan mislukte oogsten en verhoogde prijzen.

In het Vlaamse regeerakkoord wordt natuurherstel wel vermeld, maar worden de budgetten voor de zogenaamde Blue deal verminderd in plaats van verhoogd.

Het klimaat laat zich helemaal niet afstemmen en warmt onherroepelijk verder op zolang we blijven uitstoten. Door die kosten niet in rekening te brengen, draait deze regering zichzelf en de burgers een rad voor de ogen. Een studie uitgevoerd door VITO, Kenter en EcoRes schatte de extra kosten van klimaatverandering tegen 2050 in België op bijna 9,5 miljard euro per jaar. Dat komt neer op ongeveer 2% van het bbp. Deze kosten worden voornamelijk toegeschreven aan extreme hitte, droogte en overstromingen.

Dezelfde studie voorspelt tegen dan een toename van 60.000 extra ziekenhuisopnames. Het begrotingstekort zou kunnen toenemen met tussen de 1,4 en 2,7 miljard euro per jaar.

Lippendienst

Zo bewijst de nieuwe regering enkel lippendienst aan de bestaande Europese verplichtingen, maar ze vermeldt nauwelijks concrete maatregelen om die te halen. Gevolg: we zullen honderden miljoenen aan boetes moeten betalen én we zijn niet voorbereid op de klimaatneutrale toekomst. Samengevat: schuldig verzuim.

Het plan voor een fiscale hervorming van de vorige minister van Financiën Van Peteghem (cd&v) was nochtans een verdienstelijke aanzet. Een geleidelijke afbouw van fiscale voordelen voor fossiele brandstoffen en de verlaging van de elektriciteitsfactuur waren speerpunten daarin. Helaas maakte interne onenigheid binnen de vorige regering dat alleen de elektrificatie van het bedrijfswagenpark het haalde. En zelfs die maatregel wordt nu weer afgezwakt door de huidige regering.

Klimaatadaptatie wordt in het regeerakkoord slechts benaderd vanuit logistieke crisisbeheersing, zonder aandacht voor echte preventieve maatregelen met inzet van natuurgebaseerde oplossingen. Ook al zijn die maatregelen regionale bevoegdheden, een federale coördinatie is belangrijk: stroomgebieden en de impact van rampen zijn immers regio-overschrijdend. Zo lopen we grote risico’s om opnieuw getroffen te worden door klimaatextremen zoals in 2022, toen de vallei van de Vesder werd getroffen.

De verzekeringssector waarschuwde onlangs dat van de kosten van een waterbom boven Vlaanderen, begroot op 8,1 miljard euro, 6,5 miljard vandaag niet verzekerd is. In dat besef is de afwezigheid van enige verwijzing naar natuurherstel in het federale regeerakkoord schrijnend. In het Vlaamse regeerakkoord wordt natuurherstel wel vermeld, maar worden de budgetten voor de zogenaamde Blue deal verminderd in plaats van verhoogd.

En dat terwijl natuurgebaseerde oplossingen net essentieel zijn om ons land weerbaarder te maken tegen droogte, overstromingen, hittegolven en enorme herstelbudgetten na elke ramp. Ze zijn bovendien goedkoper dan harde infrastructuur, vergen minder onderhoud en zijn nog eens goed voor de biodiversiteit en het welzijn van mensen.

Opening naar betere coördinatie

Wat wel in het regeerakkoord staat, is de expliciete wil om Europese engagementen te respecteren en de intentie om interfederale akkoorden te sluiten ‘die elke betrokken overheid responsabiliseert en aan de Europese engagementen een antwoord biedt’.

Dat kan je goed nieuws noemen. Want afspiegelingsregeringen, waarin dezelfde partijen aan de knoppen zitten, betekent dat de kaarten goed liggen om gecoördineerde plannen te maken, over verdeling van middelen en implementatie van echte acties op het terrein. Maar dan moet het ook daadwerkelijk gebeuren, natuurlijk.

Dit regeerakkoord laat veel te wensen over. Op enkele positieve elementen na blijven de noodzakelijke hervormingen op fiscaal en klimaatvlak uit. De keuzes die nu niet worden gemaakt, zullen later des te pijnlijker worden. In plaats van echte hervormingen door te voeren, kiest de regering voor een beleid van voortschuiven. Maar de tijd om te talmen is meer dan op, met kosten die oplopen tot 38 biljoen dollar per jaar in 2050 als we niet sneller handelen.