“‘‘Malafide fixers slaan munt uit erkende vluchtelingen op krappe huurmarkt’’

Vier maanden. Zo lang krijgen vluchtelingen een woning te vinden na erkenning. Onder enorme tijdsdruk gaan zij vaak vruchteloos op zoek naar een woning. Door schaarste op de huurmarkt en een gebrek aan begeleiding komen zij terecht bij malafide fixers. Deze tussenpersonen vragen honderden tot duizenden euro’s in ruil voor een dak boven het hoofd — vaak in ondermaatse of onveilige woningen.

Het recht op wonen onder druk

Erkende vluchtelingen en subsidiair beschermden zijn gezien hun meestal lage inkomen en vaak beperkte taal- en zoekvaardigheden erg kwetsbaar op de woningmarkt. Vrijwilligers die hen ondersteunen geven aan dat de zoektocht naar een geschikte woning steeds moeizamer verloopt. Structurele ondersteuning ontbreekt.

Een betaalbare en kwalitatieve woning is een voorwaarde om volwaardig deel te nemen aan de samenleving.

Een betaalbare en kwalitatieve woning met voldoende woonzekerheid is nochtans een voorwaarde om volwaardig deel te nemen aan de samenleving. Het is dan ook opgenomen in de grondwet onder het recht op een menswaardig leven. Ook internationaal is het recht op wonen opgenomen in tal van charters en verdragen.

Desalniettemin staat dit recht voor steeds meer mensen op de helling in Vlaanderen. Uit de laatste tellingen blijkt dat in Vlaanderen meer dan 20.000 mensen dak- of thuisloos zijn. Dat aantal lijkt de laatste jaren enkel toe te nemen. Tegelijk stijgt ook het aantal kandidaten voor sociale en private huurwoningen, waardoor de bodem van de put mogelijk nog niet bereikt is.

Fixers krijgen vrij spel

Erkende vluchtelingen belandden in die krappe woningmarkt steeds vaker in ongeschikte panden, bij familie of vrienden op de sofa of in het slechtste geval op straat. Deze situatie werkt ook andere perverse effecten in de hand: fixers beloven op verschillende sociale media platformen mensen aan een woning te kunnen helpen. Voor deze dienstverlening vragen ze riante sommen geld die soms kunnen oplopen tot duizenden euro’s.

Naarmate de laatste jaren de krapte op de huurmarkt toenam, stegen ook de bedragen voor deze diensten. Het onevenwicht tussen vraag en aanbod voedt een malafide verdienmodel waar vluchtelingen uit wanhoop vaak ook zelf vragende partij voor zijn.

Erkende vluchtelingen die afhankelijk zijn van deze diensten om een woning te vinden, zijn logischerwijs niet geneigd om dit zelf te melden. Deze praktijken worden momenteel ook niet proactief opgespoord, waardoor de pakkans quasi nihil is. Fixers krijgen bij een gebrek aan handhaving vrij spel.

Tijd voor een structurele oplossing

Maar handhaving alleen zal hoe dan ook niet volstaan om erkende vluchtelingen te beschermen tegen deze uitbuiting. Zolang het risico op dak- en thuisloosheid blijft bestaan, zal een groot deel van hen met allerlei wantoestanden worden geconfronteerd op de woningmarkt. Ook fixers.

De verschillende overheden dienen samen hun verantwoordelijkheid op te nemen om het recht op wonen voor erkende vluchtelingen te realiseren. Structurele investeringen in betaalbare en veilige huisvesting op lang termijn zijn hierbij essentieel, maar de huidige situatie vraagt ook om directe, pragmatische maatregelen — zoals meer noodwoningen voor wie nu op straat staat. Alleen zo kunnen we de macht van fixers breken en écht werk maken van een menswaardig leven voor iedereen die hier een toekomst zoekt.