“‘‘Op 21 maart is stilstaan bij racisme onvoldoende’’

Racisme is geen loos begrip. Het is een systematische uitsluiting die zich onder andere via de dagelijkse realiteit op verschillende levensdomeinen manifesteert bij personen met een migratieachtergrond en die de fundamenten van een samenleving aantast. 

De naam, herkomst, huidskleur of levensbeschouwing kan bepalend zijn voor de kansen die je krijgt of net misloopt. Het uit zich op de arbeidsmarkt, wanneer je als kandidaat met een buitenlandse naam vaker wordt afgewezen, nog voordat je de kans krijgt om je vaardigheden te tonen.

Het uit zich ook in het onderwijs, waarbij je als ouder minder kans hebt op een vrije schoolkeuze voor je kinderen. Maar ook waar vooroordelen en stereotypen - naast de schoolresultaten - soms de studiekeuze van je kinderen onterecht bepalen en waardoor hun toekomstmogelijkheden vernauwd worden.

Het gaat over meer dan dat ene pijnlijke en expliciete voorval.

Racisme manifesteert zich op de woningmarkt wanneer bepaalde huurders geweigerd worden nog voor ze een woning kunnen bezichtigen. Het gaat over meer dan dat ene pijnlijke en expliciete voorval. Het gaat over de vele aaneensluitende zichtbare en onzichtbare vormen van uitsluiting in de leefwereld van personen met een migratieachtergrond.

Sommige individuele ervaringen krijgen deels zichtbaarheid door meldingen. Deze meldingen zijn slechts een topje van de ijsberg. Vaak is er een gebrek aan bewijslast, gaat het om woord tegen woord of is er weinig hoop op goede uitkomsten.

Uiteenlopende praktijktesten tonen daarnaast aan dat discriminatie geen uitzondering of een ongelukkig voorval is, maar een systematisch probleem is. Wanneer sollicitanten met dezelfde kwalificaties keer op keer ongelijk behandeld worden omwille van hun naam, wanneer een kind niet de studie kan volgen door bias in de oriëntering, of wanneer mensen opnieuw worden genegeerd door vastgoedmakelaars of door private eigenaars, dan spreken we in de talloze testings niet meer over incidentele gevallen.

Het probleem dat zich manifesteert op zoveel vlakken in onze maatschappij vraagt om impactvolle acties. De uitgevoerde praktijktesten zijn niet het doel op zich. Ze tonen de ongelijke behandeling telkens weer aan op het niveau van arbeidsmarkt, huisvesting, onderwijs, openbare ruimte, maar de resultaten van de praktijktesten moeten vooral een gevolg krijgen op vlak van sensibilisering én sanctionering.

Bovendien kunnen de resultaten niet enkel afzonderlijk geanalyseerd worden. Het gaat niet enkel om dat ene resultaat van dat ene onderzoek.  Ongelijke behandeling is zelden een geïsoleerd incident. Het is nodig dat we de ongelijke behandeling in de uiteenlopende levensdomeinen en fasen herkennen en erkennen, dat ze allround aanwezig is en dat dit een destructieve impact heeft op het niveau van individu én samenleving. 

De vele kleine en grote vormen van uitsluiting die personen met een migratieachtergrond hebben een zware en negatieve impact op hoe mensen participeren en zich positioneren in de samenleving. Het gaat van microagressies, hatespeech, ongelijke behandeling en uitsluiting tot zelfs fysiek geweld. 

De strijd tegen racisme en discriminatie vraagt om een gezamenlijke inspanning. Beleidsmakers, werkgevers, scholen, verhuurders én de bredere samenleving dragen samen een grote verantwoordelijkheid. We werken samen aan een antidiscriminatiebeleid. Dit beleid heeft aandacht voor sensibilisering, bewustwording én effectieve afstraffing als stok achter de deur.

Daarnaast moeten we focussen op positieve actiemaatregelen om een scheefgegroeide ongelijkheid recht te trekken. Dit zijn programma's en maatregelen, van tijdelijke aard, om de ongelijkheid van een achtergestelde groep weg te werken. We hebben vervolgens oog voor een realistische beeldvorming van personen met een migratieachtergrond, weg van beelden en discours, die nu nog te vaak negatief en eendimensionaal worden gebracht.

Dit zijn enkele voorstellen om concreet en gericht te bouwen aan een maatschappij die stappen vooruit wil zetten in plaats van achteruit.  

21 maart herinnert ons eraan dat de strijd tegen racisme niet individueel is, maar gezamenlijk en structureel moet gevoerd worden. De strijd tegen racisme stopt niet bij woorden, maar heeft nood aan daadkracht omgezet in concrete acties, maatregelen en beleid.