De impact van klimaatverandering op Chinese thee

Verbranden of bevriezen

‘Ons leven draait om theebladeren, er is niets anders’, zegt Zhu. Als theeboer van de vijfde generatie moet hij steeds vaker rekening houden met langdurige droogte als gevolg van de klimaatverandering. Hangzhou is een van de warmste steden in China en kampt dan nog eens met extreme hitte. Volgens het meteorologisch observatorium van de stad waren 2021 en 2023 de heetste jaren in de regio. Tijdens de zomer van 2024 steeg het kwik naar 41,9 graden Celsius, een nieuw record.

De ideale temperatuur voor theeteelt ligt echter tussen de 13 en 26 graden. Als het warmer is dan 35 graden Celsius, lopen de bladeren het risico te verwelken. Die blaadjes hebben bovendien jaarlijks een minimale neerslag van 1500 millimeter nodig om optimaal te groeien. Vorig jaar viel er slechts 1167,2 millimeter, de laagste hoeveelheid neerslag in 17 jaar.

Enkele honderden meters van Zhu’s huis zit de 66-jarige Wu Xiaowei in een jurk aan haar tafel thee te drinken. Dankzij de airconditioner is haar woning aangenaam koel. ‘Vroeger had niemand in dit dorp airco. Het was toen ook wel af en toe heet, maar niet voor zulke lange periodes als nu’, zucht ze.

Ze kijkt dagelijks naar de weersvoorspelling op haar telefoon. ‘Ik hoop telkens dat het gaat regenen, want de bergen zijn te hoog om te irrigeren’, zegt ze machteloos. Als het plotseling een paar minuten begint te regenen, schudt ze teleurgesteld haar hoofd. ‘Deze bui is veel te kort, het moet een uur of twee aanhoudend regenen.’ Het enige wat ze kan doen, is zwarte zeilen spannen boven de meest kwetsbare plekken zodat de bladeren niet verbranden door de zon.

Deze geïmproviseerde tenten beschermen ook tegen de vrieskou. Vorige winter begon die in Hangzhou pas half december, twee weken later dan normaal. Als het kwik pas laat onder nul daalt, kan dat rampzalige gevolgen hebben voor de voorjaarsoogst. ‘De jonge theebladeren die al ontloken waren, zijn door de kou bevroren’, zegt Wu. In maart 2016 werden de theevelden in de provincie Zhejiang, waar Hangzhou deel van uitmaakt, zo zwaar door de vrieskou getroffen dat het resulteerde in een verlies van 1,8 miljard renminbi (ongeveer 230 miljoen euro).

Invloed op oogst, smaak en locatie

Naast het risico op verwelkte of bevroren boompjes, hangt ook de kwaliteit van de thee af van het weer. Volgens professor Xu Yinlong van de Chinese Academie voor Landbouw-wetenschappen hebben de effecten van de klimaatverandering een grotere impact op de oogst van theebladeren dan op die van andere gewassen zoals maïs, rijst of tarwe. ‘Dat komt omdat thee de unieke voedingsstoffen polyfenolen bezit, en die zijn heel gevoelig voor de weersomstandigheden’, legt Xu uit.

Bij warmer weer ontwikkelen de theebladeren meer polyfenolen, wat de smaak en kwaliteit beïnvloedt. ‘Als de verhouding van die polyfenolen ten opzichte van aminozuren hoog is, wordt de thee wrang en niet lekker om te drinken’, doceert de professor. Hij zegt echter niet of dit het geval zal zijn voor de Longjingthee. Xu is voorzichtig met toekomstvoorspellingen en geeft de voorkeur aan het analyseren van historische data.

Het Ethische Thee Partnerschap (ETP) voorspelt dat 4,7 procent van de huidige Chinese theevelden tegen 2050 niet meer geschikt zal zijn voor de teelt.

Begin vorige eeuw heerste er in het zuiden van China een subtropisch klimaat met milde winters en vochtige zomers, ideaal voor theevelden. Maar sinds 1951 is de gemiddelde temperatuur in China met 0,24 graden Celsius per decennium gestegen.

Op basis van statistieken stelt Professor Xu vast dat theevelden zich tussen 1987 en 2017 naar het noorden hebben verplaatst. ‘Door de stijgende temperaturen veranderden de gebieden die geschikt zijn voor de groei van verschillende thee-variëteiten’, zegt hij. In dezelfde periode is ook het zwaartepunt van de theeproductie 280 kilometer naar het westen van China verschoven. Dat is ongeveer de afstand van Brussel naar Keulen.

Het Ethische Thee Partnerschap (ETP), een internationale organisatie die ijvert voor een sociaal rechtvaardige en duurzame theesector, voorspelt dat 4,7% van de huidige Chinese theevelden tegen 2050 niet meer geschikt zal zijn voor de teelt. Xu vindt dat moeilijk te geloven, aangezien het aantal geschikte theevelden in het noorden de afgelopen decennia door economische vooruitgang en het veranderende klimaat juist is toegenomen. ‘Maar als een gebied ongeschikt wordt, is dat uiteraard desastreus voor de lokale theeboeren’, erkent hij.

Thee wordt duurder

Brian Lainoff, hoofd van de communicatieafdeling van het ETP, erkent dat die voorspelling niet alarmerend is. ‘Zeker als je het vergelijkt met de impact van de klimaatverandering op andere gewassen. Maar er wordt in China enorm veel thee geconsumeerd, dus zelfs als er maar een klein deel van de theeproductie beïnvloed wordt, kan dat een verregaande impact op de Chinese thee-industrie hebben’, zegt hij beslist.

Vooral families die al generaties lang van thee leven, zoals meneer Zhu en mevrouw Wu in Meijiawu, lopen het risico dat ze hun bedrijf moeten omvormen als ze niet kunnen of willen verhuizen. Het telen van andere gewassen op hun land is niet echt aantrekkelijk, aangezien thee het meest winstgevend is. Families die al generaties lang van thee leven, zoals die van meneer Zhu en van mevrouw Wu in Meijiawu, bevinden zich tussen hamer en aambeeld. Als ze niet kunnen of willen verhuizen, lopen ze het risico dat ze hun bedrijf moeten omvormen en andere gewassen moeten telen. Dat is geen aantrekkelijk vooruitzicht. Maar als ze doorgaan met het kweken van thee onder ongunstige weersomstandigheden zal dat de kwaliteit van de oogst schaden en dus de verkoopprijs naar beneden halen.

Ook de theedrinkers in België zullen de negatieve impact van de klimaatverandering op de theeproductie voelen. China produceert jaarlijks zo’n 2,8 miljoen ton thee, goed voor meer dan 40 procent van de wereldwijde productie. Vorig jaar werd er voor 156 miljoen euro aan Chinese thee naar Europa geëxporteerd. Maar nu al is er een tekort aan hoogwaardige Chinese thee die voldoet aan de strikte kwaliteitseisen van de EU.

De kans is dan ook groot dat de prijs van thee op lange termijn zal stijgen. ‘Die is nu al vaak te laag om de productiekosten te dekken en te garanderen dat de thee op een ethische manier en volgens hoge milieustandaarden is ingekocht’, legt Lainoff van het ETP uit.  

Het ETP stelde een handleiding samen met advies voor theeboeren om zich aan te passen aan de klimaatverandering. Zo raadt de organisatie andere theesoorten aan die beter gedijen onder de veranderende weersomstandigheden. Voor bergen die te hoog zijn voor traditionele irrigatie kan een regenwateropvangsysteem een oplossing zijn. Afgezien van een tank om het regenwater op te vangen en een constructie van bamboe of hout zodat het water naar beneden kan druppelen, hoeven daarvoor geen irrigatiebuizen of andere voorzieningen te worden aangelegd.

De thee-ervaring

Daarnaast adviseert het ETP om andere inkomstenbronnen te verkennen en zo financiële risico’s te verminderen. In Meijiawu bieden families al jaren de mogelijkheid om in hun theehuis van een kopje Longjing te genieten. Sinds kort is er echter een nieuwe trend die toeristen naar de regio trekt. Voor omgerekend 12 euro kunnen gasten zelf theebladeren plukken, ze met de hand drogen en de thee proeven.

‘Gebruik de volledige hand en druk voorzichtig op de theebladeren. Als die geluid maken zijn ze klaar’, zegt theeverbouwer Zhu tegen een groep toeristen. Zhu is een meester in het handmatig drogen van theebladeren. Door de opkomst van machines wordt deze techniek steeds minder beheerst, maar Zhu is er bijzonder bedreven in en heeft er zelfs een keer een wedstrijd mee gewonnen.

Eerder dit jaar begon zijn dochter op het Chinese socialemediaplatform Xiaohongshu reclame te maken voor deze thee-ervaring. Zhu is er zeker van dat zij tot de volgende generatie behoort die de theevelden zal beheren.

Naast de familie van Zhu bieden ook andere families in Meijiawu een thee-ervaring aan. Voorlopig zal de nieuwe inkomstenbron hen financieel iets minder afhankelijk maken van de gevolgen van extreme weersomstandigheden op een deel van hun theeoogst.