‘Solidariteit met Palestijnen is mijn zuiveringsritueel’

Onder dat portret leest Attar een boek van een andere historische figuur die hem inspireert, een biografie over John Brown. ‘Brown was een witte Amerikaanse puritein die in de negentiende eeuw een slavenopstand leidde in Virginia’, vertelt hij. ‘Net zoals Brown verraden wij onze eigen onderdrukkende gemeenschap om ons aan de zijde van de onderdrukten te scharen. Meer dan ooit wil ik geen deel uitmaken van de etnische zuivering van niet-joden uit dit land. Hier zijn en solidariteit betuigen met de slachtoffers, is mijn zuiveringsritueel.’

John Brown werd uiteindelijk verslagen en opgehangen, maar de geschiedenis gaf hem gelijk. Een paar jaar later brak de Amerikaanse burgeroorlog uit, die uiteindelijk gewonnen werd door de Unie van Noordelijke staten. De slavernij werd afgeschaft.

Of deze jongeren ooit gelijk zullen krijgen van de geschiedenis valt nog af te wachten. Die geschiedenis houdt Israël en Palestina immers al decennialang gevangen in uitzichtloosheid. Oudgediende Sarit Michaeli, beleidsmedewerker van mensenrechtenorganisatie B’Tselem, laat zich daar niet door ontmoedigen.

‘Ik zie mezelf meer als mensenrechtenverdediger dan als vredesactivist’, zegt ze in de auto onderweg van Tuwani naar Zanuta, een van de aangevallen Palestijnse dorpjes. ‘Wij doen nu niet aan vredesopbouw. We verdedigen gewoon de meest basale rechten. Vrede kunnen we pas bouwen als Israël eerst stopt met het innemen van Palestijns land. Zolang in Israël de joodse suprematie heerst, komt er nooit vrede. Met die ideologie kunnen er nooit twee gelijkwaardige staten bestaan.’

Taaluitwisseling

Achter in de auto zit Omer Shamir, een jongeman met een camera. Als we in Zanuta aankomen, maakt hij videobeelden van bandensporen op de speelplaats van het plaatselijke schooltje. Kolonisten walsten het plat met een bulldozer.

‘Ik ben meer dan een bezorgde Israëli’, zegt hij. ‘Ik ben een geëmigreerde Israëli. Vier jaar geleden kon ik niet meer verdragen dat mijn dagelijkse vrijheid en veiligheid het resultaat zijn van de onderdrukking van miljoenen Palestijnen, en verhuisde ik naar Parijs. Ik ben nu een maand terug om een documentaire te maken. Mijn grootouders langs vaderskant kwamen naar Israël in 1939, die van moederskant in 1952. Ze zijn afkomstig uit Hongarije, Tsjechoslowakije en Italië. Zowel mijn ouders als grootouders wonen hier nog.’

Michaeli gaat naar huis, de jongeren blijven. Ze beslissen wie bij welke Palestijnse familie gaat overnachten. Guly Szor, een Israëlische met Pools-joodse wortels, en haar boezemvriendin Noa Noy, een Israëlische met Iraans-joodse wortels, trekken naar het gezin van Mohamed Jabarin in Umm Darit. Dit Palestijnse herdersgehucht in de Zuidelijke Hebronheuvels wordt voortdurend bedreigd.

Szor kreeg de waarden van tolerantie en culturele uitwisseling met de paplepel mee. Als kind nam ze deel aan de zomerkampen van de jeugdbeweging Children’s International Summer Villages (CISV). Deze organisatie werd na WO II opgericht door de Amerikaanse Doris Twitchell Allen als een ‘multinationaal dorp’ waar kinderen uit verschillende landen hun verschillen en overeenkomsten konden ontdekken. Zo zou er meer begrip ontstaan.

Szor grijpt nu elke kans om nieuwe stappen te zetten op dat pad. Ze sloot zich aan bij de Israëlische vredesbeweging Women Wage Peace. ‘We reden met een bestelwagen door heel Israël en Palestina om mensen te ontmoeten’, vertelt ze. ‘Dat opende mijn ogen over de impact van de bezetting op het dagelijkse leven van Palestijnen.’ In Tel Aviv staat ze een vrouw uit Gaza bij. Haar echtgenoot werd gedood in de Israëlische bombardementen en haar kinderen zijn er nog steeds.

Mohamed Jabarins vrouw Leila serveert een kop warme thee. ‘Wat vind je van de oorlog? Treur je niet om de kinderen van Gaza?’, vraagt een van de kinderen van Mohamed en Leila. Szor antwoordt vlot in het Arabisch. ‘Omdat ik legerdienst weigerde, moest ik een alternatieve sociale dienst doen’, zegt ze. ‘Ik koos voor een taaluitwisselingsprogramma van een jaar in een tweetalige school met Palestijnen uit Oost-Jeruzalem.’

Als ze bij Palestijnen over de vloer komt, krijgt ze voortdurend vragen. ‘Meestal zijn ze verrast over mijn antwoord. Een meisje vertelde me dat ik de eerste Israëli was die ze ontmoette die geen soldaat of kolonist is. Ik probeer hen duidelijk te maken waar ik sta.'

'Ik geloof niet dat er een exclusief joods land moet zijn of dat je iemands identiteit moet uitwissen om je eigen suprematie te vestigen. Vermits mijn grootouders door gelijkaardige ideeën hun levens verloren in de getto’s geloof ik net het tegenovergestelde. Veiligheid voor joden komt pas als we deel uitmaken van de identiteit van de plaats waar we leven.’

Gedeelde identiteit

Sinds zijn oprichting in 1948 probeerde de Joodse staat het Arabisch, het Farsi en het Yiddish uit te wissen. Joden van overal ter wereld moesten zich identificeren met de nieuwe Israëlische staat waarin Hebreeuws gesproken wordt. Sommige Israëlische jongeren van Noys generatie zetten nu een volgende stap. Met Hebreeuws als moedertaal en Arabisch als tweede taal bouwen ze een nieuwe identiteit, gedeeld tussen Israëlische Joden en Palestijnen, allebei inheems in een nieuw land.

Die waarden kreeg Noa Noy van haar moeder mee. Orly Noy is een bekende Israëlische mensenrechtenactiviste en de huidige voorzitter van B’Tselem. ‘We hebben Noa opgevoed in de geest van gelijkheid, tegen elk idee van joodse suprematie’, zegt Orly Noy.

Orly Noy wil de uitgewiste identiteiten van de joden opnieuw een plaats geven in het utopische nieuwe land. ‘Ik verwerp de idee dat je alleen een “volledige” jood kan zijn als je in Israël bent. Ik ben geboren in Teheran en Iran is het enige thuisland dat ik ooit zal hebben. Toen ik negen jaar oud was, zijn mijn ouders met mij gevlucht voor de Islamitische Revolutie van 1979, en naar Israël gekomen. Als ik toen de persoon was geweest die ik nu ben, dan was ik zelfs in 1979 in Iran gebleven om daar te strijden voor mensenrechten zoals ik nu hier doe. Het is mijn land, begrijp je?’

Met Hebreeuwse vertalingen van Iraanse poëzie verzoent Orly Noy haar eigen identiteiten. Zo verzet ze zich tegen de regimes van zowel Israël als Iran, die elkaar voorstellen als de duivel, maar elkaar nodig hebben als vijandbeeld.

Rabbijn voor mensenrechten

De wortels van Avishai Mohar liggen in Irak, een buurland van Iran. Maar dat is niet de reden waarom hij Arabisch leerde spreken. Net zoals de andere Israëlische activisten deed hij dat om met de Palestijnen te kunnen communiceren.

‘Zelfs mijn familie uit Bagdad spreekt geen Arabisch meer’, vertelt hij in de auto op weg naar het Palestijnse gehucht Maghayar al-Dir in de Jordaanvallei. Daar trekt hij met de organisatie Looking the Occupation in the Eye regelmatig naartoe om kolonistenaanvallen te documenteren.

‘De Arabische taal en de Iraakse cultuur werden me niet overgeleverd. Ik heb dan ook maar één Iraakse grootmoeder die zelf naar Israël kwam toen ze zes jaar oud was. Maar haar activisme gaf ze wel door. Toen ze jonger was, demonstreerde ze tegen de scheidingsmuur die Israël in de Westelijke Jordaanoever bouwde.’

Het is oudgediende Guy Hirschfeld die Mohar op sleeptouw nam. Hirschfeld raakte in 2009 betrokken bij demonstraties tegen Israëlische kolonisten die Palestijnse huizen in Oost-Jeruzalem overnamen. Daar ontmoette hij mensen van Ta’ayush, een grassrootsbeweging die al decennialang strijdt tegen apartheid door een Arabisch-Joods partnerschap op te bouwen.

Ta’ayush legde de basis, maar doorheen de jaren namen de jongeren met hun sociale-mediakanalen het heft over. Zo is er ‘Masafering’ op X en ‘Looking The Occupation in the Eye’ op Instagram.

Op de demonstratie staan honderden mensen met slogans tegen de Israëlische premier Netanyahu. Slechts twee mensen dragen ook boodschappen tegen de oorlog: Veronika en Elliot Cohen, Holocaustoverlevers uit Hongarije, geboren in het joodse getto van Boedapest, en oudgedienden van de vredesdialoog tussen Israëli’s en Palestijnen.

‘We hoopten dat we zaadjes hadden kunnen planten voor vrede, maar dat gebeurde niet’, zegt de kranige Veronika. ‘Ik wil geloven dat Israëli’s traag uit hun coma zullen ontwaken en beseffen dat ze iets onvergeeflijks doen. Wij begrijpen niet waarom Europese regeringen dit Israël blijven steunen. Wij moeten ook gered worden. Van de joodse extremisten.’