Het regent klimaatzaken – en die hebben effect

Eind juni liepen er wereldwijd in totaal 3099 zaken, blijkt uit cijfers van het VN-milieuagentschap (Unep), in 55 verschillende landen en bij 24 internationale rechtbanken, tribunalen of instanties. Daarmee blijft het cijfer duidelijk stijgen: in 2017 waren dat er amper 884, in 2020 al 1550 en drie jaar gelden 2180 zaken.

Ook inhoudelijk breiden de zaken zich uit: ze bestrijken steeds meer klimaataspecten en ook voor gerelateerde crises zoals biodiversiteit en vervuiling zien de VN een stijgende trend.

‘Klimaatrechtszaken ontwikkelen zich wereldwijd tot een krachtig instrument voor klimaatactie en verantwoordingsplicht’, zegt Unep-directeur Inger Andersen. ‘Onze energie-, mobiliteits-, huisvestings- en voedselsystemen transformeren moet een collectieve inspanning zijn, via ambitieuze en op wetenschap gebaseerde beleidsvorming. Onafhankelijke rechtsstelsels zijn essentieel om ervoor te zorgen dat die transformatie zowel rechtvaardig als effectief is.’

Wetenschappelijk basis

Het VN-rapport belicht ook belangrijke vonnissen van over de hele wereld, waaronder het baanbrekende recente advies van het Internationaal Gerechtshof, dat de verplichtingen van staten bij het aanpakken van klimaatverandering verduidelijkt.

Rechtbanken erkennen ook steeds vaker de wetenschappelijke basis voor klimaatgerelateerde claims, onder meer door middel van de “attributiewetenschap”, die specifieke extreme weersomstandigheden koppelt aan de uitstoot van broeikasgassen.

Maar er is ook een tegenbeweging bezig, waarschuwt Unep. Zo worden klimaatregels of strengere wetgeving vaker aangevochten in de rechtbank. En bijzonder zorgwekkend is de toename van rechtszaken tegen klimaatactivisten, journalisten en maatschappelijke organisaties, zegt het VN-agentschap.