Op de geboorteplaats van Jezus zijn bijna geen christenen meer

Al-Zoughbi, directeur van Wi’am (Palestinian Conflict Transformation Center) was vorige week op uitnodiging van Pax Christi in ons land, samen met Roger Salameh, ook een prominent Palestijns christen en coördinator van het jongerenprogramma van Arab Educational Institute-PaxChristi. Het geweld tegen christelijke Palestijnen is hen helaas vertrouwd.

Hoe is de situatie in Bethlehem op dit moment?

Zoughbi Al-Zoughbi: ‘Slecht. Gisteren (15 december, ps) schoten Israëlische soldaten opnieuw twee kinderen dood in Tuqu’, een dorp ten zuiden van Bethlehem. Waar “veiligheidstroepen” vroeger traangas gebruikten en mensen arresteerden, executeren ze nu koelbloedig ongewapende mensen. Daarnaast neemt het religieus geïnspireerd geweld tegen christenen toe.’

Foto links: Een ziekenwagen rijdt voorbij, op weg naar een jongen die is doodgeschoten door Israëlische soldaten in Tuqu’ (januari 2024). Foto rechts: Israëlische soldaten houden langs een kolonistenweg Palestijnse schoolkinderen in het oog terwijl ze van school naar huis lopen in Tuqu’ (2012).

Zoughbi Al-Zoughbi: ‘Wij steunen Hamas en hun geweld niet. Geweldloosheid is ons hele leven, ook al worden we daarvoor soms uitgelachen. Maar dat betekent niet dat wij Palestijnen gewoon moeten toekijken terwijl ons land wordt gestolen en ons volk wordt uitgemoord. Dat betekent dat verdediging van buitenaf moet komen.’

‘Het moet duidelijk zijn dat Israël en Palestina zonder externe interventie nooit vreedzaam naast elkaar zullen leven. Er is een vredesmacht nodig met een sterk mandaat. Trouwens, het enige wat Israël echt veilig zal maken, is een Palestijnse staat. Of die er nu morgen komt of binnen een eeuw, uiteindelijk zal het toch daar op uitdraaien. Tenzij de wereld achter het ultieme doel van deze Israëlische regering staat.’

En dat is volgens u?

Zoughbi Al-Zoughbi: ‘De Palestijnse nationale identiteit uitwissen. Dat is een harde waarheid.’

Kolonisatie

Al 22 jaar staat er een muur tussen Jeruzalem en Bethlehem, zustersteden van het christendom sinds mensenheugenis. De Israëlische annexatiemuur snijdt zelfs dwars door Bethlehem. Wat betekent dat voor het leven van christenen?

Roger Salameh: ‘Nog geen tien kilometer scheiden de Geboortekerk in Bethlehem van de Kerk van het Heilig Graf in Jeruzalem. Maar wij moeten een Israëlisch visum aanvragen om tussen die twee heilige plaatsen te reizen, op een app van de Israëlische regering. Zelfs voor mijn kinderen van drie en vijf moet ik een aanvraag indienen. Vroeger gaven ze ons met Kerstmis en Pasen een vergunning via de kerk. Sinds de genocide is ook dat voorbij.’

‘Hier zie je mijn aanvragen in de app: “Geweigerd. Geweigerd. Voldoet niet aan de criteria.” Welke criteria dat zijn, weet niemand. Deze Kerst vragen we niets meer aan, ik ben het beu. Soms krijgt één gezinslid een vergunning en wordt de rest geweigerd. Maar Kerstmis en Pasen zijn gezinsfeesten.’

Foto links: De Israëlische annexatiemuur tussen Bethlehem en Jeruzalem, die olijfboomgaarden van Bethlehem annexeerde. Foto rechts: De geweigerde vergunningsaanvragen van Roger Salameh in de Israëlische app.

Emigratie

Zijn er in verhouding meer Palestijnse christenen die emigreren dan andere Palestijnen?

Zoughbi Al-Zoughbi: ‘Christenen emigreren om dezelfde redenen als andere Palestijnen: het Israëlische kolonisatiebeleid. Wat wel opvalt, is dat hun emigratie historisch sneller ging door Israëlisch geweld dan door ander geweld.’

'Sinds de genocide begon, toen joodse kolonisten christenen doelbewust begonnen te viseren en de toegang tot Jeruzalem volledig geblokkeerd werd, versnelt de emigratie verder. We naderen stilaan het dieptepunt van minder dan 1% christelijke bevolking in Palestina. Het is dramatisch. Wij roepen de wereld op: handel vóór het te laat is.’

Sommige landen willen Palestijnen helpen, maar doen dat juist door emigratie te faciliteren.

Zoughbi Al-Zoughbi: ‘Dat klopt. Spanje biedt bijvoorbeeld humanitaire programma’s aan. Veel Palestijnse christenen zien dat nu als mogelijke bestemming. We waarderen elke solidariteit, maar feit is dat dit de emigratie verder aanwakkert.’

Roger Salameh: ‘In mijn omgeving hoor ik vaak: “Ik ga naar Spanje.” Sommige vrienden gingen op huwelijksreis naar Spanje en kwamen niet terug.’

Wat denkt u dat het beste is voor uw kinderen?

Roger Salameh: ‘We willen dat ze geworteld blijven in ons land. Mijn hele leven wijd ik aan de worteling van ons volk hier: via onderwijs, bewustwording, burgerschap, assertiviteit, geweldloze actie en hoop.’

‘Maar te midden van zoveel leed is dat geen makkelijke missie. Palestina heeft een goed onderwijssysteem, maar wat betekent dat in een verstikkend politiek klimaat zonder werk? Dan blijven twee opties: emigratie, of stoppen met studeren om in Israël te gaan werken. In Palestina blijven vergt politiek bewustzijn, maar niet iedereen wil voortdurend politiek denken.’

Nationalistische christenen in de VS

Het Westen beschouwt het christendom als een belangrijke religie maar lijkt haar oorsprong in Palestina nauwelijks te verdedigen. Hebt u het gevoel dat christelijke instellingen luisteren?

Roger Salameh: ‘Voor alle duidelijkheid: in ons lobbywerk en samenlevingsopbouw zetten wij ons in voor het welzijn van álle Palestijnen, niet alleen van christenen.’

Zoughbi Al-Zoughbi: ‘In westerse christelijke kringen bestaat wel degelijk bezorgdheid over het lot van het christendom in Palestina. De nieuwe paus spreekt zich uit, maar niet krachtig genoeg. We hebben meer stemmen nodig binnen de katholieke kerk.’

Het gaat om de reële band met Palestina, waar het christendom is ontstaan. Vreest u dat, als de Israëlische kolonisatie doorgaat, er straks alleen een institutionele band overblijft, instituten zonder bevolking?

Zoughbi Al-Zoughbi: ‘Europa is zwakker dan ooit sinds de Tweede Wereldoorlog. Daarom denk ik dat we ons vandaag ook moeten richten op nationalistische christenen in de Verenigde Staten. We kunnen onze unieke rol als Palestijnse christenen sterker uitspelen: juist hun, vaak een doelwit van Israëlische propaganda, willen we losmaken van de staat Israël, van het zionisme en van Trump. De paus zou als Amerikaan een rol kunnen spelen.’

Dat zal niet makkelijk zijn, net door die Israëlische propaganda. Begin deze maand kondigde de Israëlische regering haar grootste propagandacampagne ooit aan, met een budget van bijna 1 miljard dollar. Sociale media zullen worden overspoeld met pro-Israëlische boodschappen. Het narratief blijft een variant op de cultuurstrijd: door islamitisch extremisme te tonen, probeert het de wereld ervan te overtuigen dat Israël een verlichte democratie is die strijdt tegen ‘‘barbaarse’’ moslims. Hoe ervaart u dit als Palestijns christen?

Zoughbi Al-Zoughbi: ‘Wij zullen ons op dit front mengen en als christenen het gesprek aangaan met christelijk-nationalistische bewegingen in Europa en de Verenigde Staten. We willen de dialoog openen tussen progressieve christenen en de nationalistische christenen. Er is urgentie. Alle fronten moeten branden, in positieve zin.’

‘We kunnen als Palestijnse christenen een unieke rol spelen: rechts-nationalistische christenen in de VS losweken van Israël.’

Protest in het Westen

De afgelopen jaren vonden protesten in het Westen vaak in de culturele of sportieve sfeer plaats: het Eurovisiesongfestival, kunstenfestivals, het Israëlische wielerteam in de Vuelta a España. Na demonstraties tijdens die Vuelta hebben cosponsors zich teruggetrokken en is het wielerteam volledig veranderd. Ontwrichtende vormen van burgerlijke ongehoorzaamheid hebben een reële economische impact.

Zoughbi Al-Zoughbi: ‘Zulke acties helpen het geweten van de wereld wakker te schudden. Ik ben niet pessimistisch, maar ook niet optimistisch. Voorzichtig hoopvol.’

‘Mijn petje af voor de mensen die demonstreren. Leiders marcheren helaas op een andere maat dan het volk. Veel westerse leiders zijn medeplichtig aan de genocide. En toch, vertrouw nooit een politicus die “nee” zegt.’

Hoe bedoelt u?

Zoughbi Al-Zoughbi: ‘De Gaulle (voormalig Frans president, red.) zei nee tegen de Algerijnen, De Klerk (voormalig Zuid-Afrikaans president, red.) tegen de Zuid-Afrikanen. Maar uiteindelijk moesten ze inbinden. Als burgers moeten wij politici en bedrijven duidelijk maken dat hun belangen geschaad worden doordat zij de problemen negeren.’

‘Als Palestijnse christenen zullen wij proberen onze unieke bijdrage te leveren. De christelijke aanwezigheid in Palestina moet beschermd en versterkt worden. Niet alleen omdat ze christelijk is, maar omdat onze stem van diversiteit en dialoog met Palestijnse moslims, het Israëlische vredeskamp en christenen in het Westen cruciaal is voor conflictoplossing.’